พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลวันปิยมหาราช

วันอาทิตย์ที่ 23 ตุลาคม พ.ศ.2565
พระราชพิธีวันปิยมหาราช

     พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เป็นพระมหากษัตริย์ที่ราษฎรเคารพรักเป็นอย่างยิ่ง ด้วยมีพระมหากรุณาธิคุณเป็นอเนกประการในด้านการปกครอง ราษฎรมีความร่มเย็นเป็นสุข จึงได้ถวายพระราชสมัญญาว่า พระปิยมหาราช พระบรมวงศานุวงศ์ พ่อค้า คหบดี ปวงชนชาวไทยทุกหมู่เหล่าผู้สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณได้ร่วมใจกันรวบรวมเงินจัดสร้างพระบรมรูปทรงม้าเป็นพระบรมราชานุสรณ์ ณ พระลานพระราชวังดุสิต ขณะที่ทรงพระชนม์อยู่เนื่องในมหามงคลสมัยที่ทรงครองราชสมบัติยั่งยืนนานถึง 40 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปิดพระบรมราชานุสรณ์ด้วยพระองค์เอง เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2451

     ครั้นวันที่ 23 ตุลาคม พุทธศักราช 2453 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จสวรรคต ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต เป็นที่เศร้าสลดอย่างใหญ่หลวงของพระบรมวงศานุวงศ์และอาณาประชาราษฎร์ เมื่อถวายพระเพลิงพระบรมศพตามราชประเพณีแล้ว ครั้งถึงวันคล้ายวันสวรรคต พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ผู้สืบราชสันตติวงศ์ ได้ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวาย โดยเชิญพระโกศพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวออกประดิษฐานบนพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร และเชิญพระพุทธรูปปางประจำพระชนมวาร ณ โต๊ะหมู่ในพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท หรือพระที่นั่งอนันตสมาคม (เมื่อพระที่นั่งอนันตสมาคมใช้เป็นรัฐสภา พระราชพิธีจึงย้ายมาทำที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย)

     พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลวันปิยมหาราชครั้งแรก พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายแล้ว จึงเสด็จพระราชดำเนินไปทรงวางพวงมาลา และจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะที่พระบรมราชานุสรณ์ ต่อมาเมื่อสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถเสด็จสวรรคตและถวายพระเพลิงพระศพแล้ว ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เชิญพระโกศพระอัฐิออกประดิษฐานข้างเคียงพระโกศพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวร่วมในพระราชพิธี พร้อมด้วยพระพุทธรูปประจำพระชนมวาร ต่อมาเมื่อสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้าเสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เชิญพระโกศพระอัฐิและพระพุทธรูปประจำพระชนมวาร ประดิษฐานร่วมในพระราชพิธีด้วย

     พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลวันปิยมหาราชในปัจจุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินไปยังพระบรมราชานุสรณ์ ทรงวางพวงมาลา แล้วทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองทิศและทองน้อย แล้วเสด็จพระราชดำเนินไปยังพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการพานทองสองชั้นบูชาพระพุทธรูปปางประจำพระชนมวารของพระบรมอัฐิและพระอัฐิ แล้วทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองลงยาราชาวดีถวายราชสักการะพระบรมอัฐิและพระอัฐิ พระสงฆ์ 57 รูปเท่าพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสวดพระพุทธมนต์ จบ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงจุดเทียนดูหนังสือเทศน์และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทรงธรรม พระราชาคณะถวายพระธรรมเทศนากัณฑ์ 1 จบแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมกัณฑ์เทศน์ แล้วทรงทอดผ้าไตร พระสงฆ์ที่สวดพระพุทธมนต์และถวายพระธรรมเทศนาสดับปกรณ์พระบรมอัฐิและพระอัฐิ ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา เสด็จพระราชดำเนินกลับ

การแต่งกาย แต่งเครื่องแบบครึ่งยศ

เรียบเรียงโดย นางสาวเพลินพิศ กำราญ