พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงแก้ไขการแบ่งแยกและแตกต่างทางความคิด ในห้วงปี 2508 ลัทธิคอมมิวนิสต์ได้เผยแพร่เข้ามาในประเทศไทย ด้วยการพัฒนาประชาชนผู้ยากไร้ในถิ่นทุรกันดารในรูปแบบ “โครงการพัฒนาตามพระราชดำริ ด้านความมั่นคง” โดยวางโครงการในพื้นที่ด้วยพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์และปิดเป็นความลับ เพื่อแก้ไขปัญหาความขัดแย้งและช่วยเหลือราษฎร
“ศูนย์บริการการพัฒนาปลวกแดงตามพระราชดำริ จังหวัดระยอง “ เป็น 1 ใน 7 (1) โครงการพัฒนาตามพระราชดำริ ด้านความมั่นคง ซึ่งได้เป็นที่เปิดเผยหลังจากสถานการณ์เป็นปกติ กลายเป็นต้นแบบของการพัฒนาให้กับประชาชนและสร้างความกินดีอยู่ดี จนประชาชนสามารถอยู่ได้และไม่ฝักใฝ่ลัทธิใด ๆ พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชปณิธาน สืบสาน รักษา ต่อยอด โครงการในพระราชดำริทั้งปวง “สิ่งใดที่ยังเป็นประโยชน์ต่อประชาชน ต้องดำเนินการและขับเคลื่อนต่อไป”

ศูนย์บริการการพัฒนาปลวกแดงตามพระราชดำริ จังหวัดระยอง
เมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2564 พลอากาศเอก จอม รุ่งสว่าง องคมนตรี รองประธานคณะอนุกรรมการติดตามและขับเคลื่อนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริในพื้นที่ภาคกลาง และคณะได้ติดตามการดำเนินงานของศูนย์บริการการพัฒนาปลวกแดงตามพระราชดำริ จังหวัดระยอง ซึ่งดำเนินงานสนองพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มาตั้งแต่ปี 2523 เนื่องจากสภาพพื้นที่ของจังหวัดระยอง-ชลบุรี เป็นสภาพป่าที่ถูกทำลาย ราษฎรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพการเกษตรและประสบปัญหาผลผลิตตกต่ำ รายได้ลดลง เนื่องจากขาดความอุดมสมบูรณ์ของดินและขาดแหล่งน้ำ กอรปกับถูกอิทธิพลของนายทุนขยายเขตการเป็นเจ้าของที่ดินเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจมีผลกระทบต่อความมั่นคงของประเทศ เมื่อความเดือดร้อนดังกล่าวได้ทราบถึงพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร จึงได้พระราชทานพระราชดำริว่าบริเวณอ่างเก็บน้ำดอกกราย อำเภอปลวกแดง จังหวัดระยอง ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 1,300 ไร่ สามารถส่งน้ำมายังพื้นที่ดังกล่าวได้ และทรงแนะนำให้จัดตั้งเป็นศูนย์กลางอาชีพการเกษตรและศิลปาชีพพิเศษแก่ราษฎร ดังนั้น คณะทำงานโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ จึงได้ดำเนินงานขั้นต้นด้วยการจัดระบบการส่งน้ำปรับพื้นที่ด้วย พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ ที่พระราชทานมาเป็นเงินทุนหมุนเวียนจำนวน 3 ล้านบาท และมีผู้ขอพระราชทานน้อมเกล้าฯ ถวายคอกม้า คอกสุกร และคอกแกะ สร้างไว้ในศูนย์กลางการพัฒนาด้วย เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2523 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี และสมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี ได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมศูนย์กลางการพัฒนาการเกษตรและศิลปาชีพพิเศษซึ่งตั้งอยู่บริเวณอ่างเก็บน้ำดอกกรายแห่งนี้
พระราชทานแนวทางการพัฒนาไว้ 4 ประการ คือ
1. ให้พัฒนาด้านการเกษตร
2. ให้มีศูนย์ฝึกปฏิบัติการด้านประกอบอาชีพ
3. ให้จัดเป็นศูนย์กลางส่งเสริมการเลี้ยงปศุสัตว์
4. ให้มีศูนย์พัฒนาการเกษตร เป็นที่ศึกษาและเยี่ยมชม
กองทัพภาคที่ 1 โดยหน่วยงาน ร.21 รอ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และส่วนราชการต่าง ๆ ได้น้อมนำแนวพระราชดำริดังกล่าวไปดำเนินโครงการ โดยกำหนดนโยบายและเป้าหมาย ควบคุมการวางแผนปฏิบัติงาน ติดต่อประสานงาน กำกับดูแลการปฏิบัติงานให้สนับสนุนซึ่งกันและกัน ติดตามการวางแผนปฏิบัติงานแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ให้บรรลุเป้าหมายตามพระราชดำริ

ปัจจุบันศูนย์บริการการพัฒนาปลวกแดงตามพระราชดำริ ดำเนินงานในลักษณะเป็นศูนย์สาขาของศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยมี ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตร จังหวัดระยอง เป็นหน่วยงานประสาน

บริเวณอ่างเก็บน้ำดอกกราย พื้นที่ประมาณ 1,300 ไร่ เป็นศูนย์กลางอาชีพการเกษตรและศิลปาชีพพิเศษแก่ราษฎร


การฝึกอบรมการเลี้ยงปลาดุกอุยและกบนา และปล่อยพันธุ์ปลาลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ

การเลี้ยงสัตว์แบบบูรณาการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง


การพัฒนาสายพันธุ์ไม้ดอกไม้ประดับ
ราษฎรได้รับประโยชน์จากโครงการ ฯ
1. ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาอาชีพการเกษตรจังหวัดระยอง (พืชสวน) ให้บริการความรู้ในการประกอบอาชีพการเกษตร ได้แก่ การทำการเกษตรตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ความรู้เกี่ยวกับการผลิตเห็ด การกรีดยางพารา การผลิตน้ำส้มควันไม้ การพัฒนาสายพันธุ์ไม้ดอกไม้ประดับ และการขยายพันธุ์พืช มีเกษตรกร นักเรียน นักศึกษา นิสิต ข้าราชการ เข้ารับการอบรมให้ความรู้
- ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดระยอง จัดทำหลักสูตรการฝึกอบรมการเลี้ยงปลาดุกอุยและกบนา และปล่อยพันธุ์ปลาลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ
- ศูนย์วิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์ระยอง อบรมสาธิตการเลี้ยงสัตว์ เช่น การเพิ่มประสิทธิภาพการเลี้ยงไก่พื้นเมือง การเลี้ยงไก่ไข่พัฒนาสู่ระบบอินทรีย์เบื้องต้น การเลี้ยงเป็ดแบบครบวงจร การแปรรูปผลผลิตจากปศุสัตว์ การเลี้ยงสัตว์แบบบูรณาการตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
- สถานีพัฒนาที่ดินระยอง ได้มีการจัดฝึกอบรมเพื่อส่งเสริมการทำปุ๋ยหมักสูตรพระราชทานปุ๋ยอินทรีย์/น้ำหมักชีวภาพแก่เกษตรกร นอกจากนี้ ได้มีการจัดฝึกอบรมส่งเสริมการทำปุ๋ยหมัก ปุ๋ยอินทรีย์ และสารสกัดจากพืชสมุนไพรเพื่อใช้ไล่แมลงศัตรูพืชแก่เกษตรกร
- ศูนย์วิจัยข้าวปราจีนบุรี จัดทำแปลงสาธิตการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในพื้นที่ 8 ไร่
- ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรระยองดำเนินงานด้านการศึกษา ทดสอบ/วิจัยพืชเศรษฐกิจและระบบ การปลูกพืช ด้านการถ่ายทอดเทคโนโลยีโดยจัดทำแปลงสาธิตเกษตรทฤษฎีใหม่ รวมถึงการจัดฝึกอบรมในหลักสูตรต่างๆ อาทิ หลักสูตรเศรษฐกิจพอเพียง การผลิตและการใช้ปุ๋ยหมักเติมอากาศ การส่งเสริมการปลูกผักอินทรีย์ และด้านการลดการใช้สารเคมี
7. สำนักงานตรวจบัญชีสหกรณ์ระยอง เสริมสร้างทักษะความชำนาญในการจัดทำบัญชีต้นทุนการประกอบอาชีพแก่เกษตรกรและผู้สนใจ และสร้างความเข้มแข็งของกลุ่มอาชีพ
- สหกรณ์จังหวัดระยอง ได้ให้ความรู้เกี่ยวกับหลักการอุดมการณ์และวิธีการสหกรณ์ แก่กรรมการ/สมาชิก และประชาชนทั่วไปในพื้นที่โครงการฯ
(1) โครงการพัฒนาตามพระราชดำริ ด้านความมั่นคง มีดังนี้
1. ศูนย์บริการและพัฒนาลุ่มน้ำปายตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน
2. ศูนย์บริการและพัฒนาที่สูงปางตองตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน
3. ศูนย์อำนวยการโครงการพัฒนาตามพระราชดำริอำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่
4. ศูนย์พัฒนาปศุสัตว์ตามพระราชดำริ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย
5. โครงการพัฒนาพื้นที่ราบเชิงเขาจังหวัดสระแก้ว – ปราจีนบุรี ตามพระราชดำริ
6. ศูนย์บริการการพัฒนาปลวกแดงตามพระราชดำริ จังหวัดระยอง
7. ศูนย์พัฒนาไม้ผลตามพระราชดำริ จังหวัดจันทบุรี